Peki bu tartışma ve alınan karar projenin maliyetlerine ve senelik bakım ihtiyaç ve masraflarına nasıl yansıyor? Güntay Şimşek 1 Aralık tarihli köşe yazısında, Cengiz Hasman'ın yazdıklarını alıntılayarak konuyla ilgili üzerinde düşünülmesi gereken bilgiler verdi.
Cengiz Hasman, yazısında öncelikle Türkiye'de de orta ve üst kalitede granit çıkarıldığını şu cümlelerle anlatıyor: "Her ne kadar bilinmese de özellikle sönmüş volkanik dağlarımızın olduğu bölgeler başta olmak üzere birçok yerde yerli granit vardır ve hali hazırda çıkarılıp işlenerek birçok iş kolunda ve proje de kullanılmaktadır. Yani granit sadece ithal değildir. Bu sebeple de sırf ülkemizde mermer daha popüler bir konuma sahip diye granite üvey evlat muamelesi yapılmamalıdır. Ülkemizde de kalitesi orta ve orta üzeri olan çok değerli granit taşlar bulunmaktadır."
Granit ve mermer hem sertlik, hem dayanıklılık hem de görüntü olarak tamamen farklıdır. "Dünyada doğal taşlar sertliklerine göre derecelendirilir ve birimi Mohs’dur. Dünyanın en sert doğal taşı olan “elmas” baz alınarak diğer tüm taşlar bir sıraya konulur. “elmas” 10 Mohs sertliğe sahiptir. Granit de en kalitelisi ve en kalitesizi dikkate alındığında 4 Mohs ile 8/9 Mohs sertliğe kadar ulaşır. Dünyada “elmas”tan sonraki en sert taşlar grubuna giren ender taşlardan birisi de işte bu volkanik taşlar olan garantilerdir." diyor Hasman.
Mermer'in sertlik ölçülerinin granite göre çok daha düşük olması hem dayanıklılık açısından hem de bakım maliyeti açısından bir dezavantaj oluşturduğunu söyleyen Hasman: "Mermerin en serti 4 Mohs’u bulmaz. Yani en kalitesiz granit en kaliteli mermerden daha sert ve dayanıklıdır. İnşaat ve yapı işinde doğal taş kullanılacaksa genelde 3 özellik aranır; Sert ve dayanıklılık, güzel görünüm (cezbedici doğal desenler), kolay işlenebilecek ve montajlanabilecek nitelik. Sertlik derecesi olan Mohs’un yüksek olması dayanıklılık için en önemli olmazsa olmazlardandır. Ülkemizde yapı işlerinde sıklıkla kullanılan diğer taşlar traverten ve limra gibi taşlardır. Özellikle traverten çok sık kullanılır. Anıtkabir bu taşlarla döşenmiştir. Her sene ciddi bakım ve tamir masrafı çıkarır. Delikli yapısı sebebiyle daha kırılgandır. Delikler genellikle macunlama denilen teknikle kapatılır. Uzun vadede ciddi bakım masrafları çıkarır."
"Mermerin de bakım ve onarımı çok masraflıdır. Sertliği azdır. Granit kadar iyi cila tutmaz. Ortalama her 2 ile 5 sene de bir bakım ve cila ister. Bağlantı yerlerinden çatlar. Asit etkisine karşı çok çok zayıftır. Mesela bir mermer mutfak tezgâhına limon suyu akıtsanız yüzeyinde bozulmalar olur. Dış mekânda asit yağmurlarına karşı dayanıksızdır kılcal çatlağı çoktur."
Granit taşlarında radyasyona rastlanması ile ilgili tartışma da Cengiz Hasman'ın bahsettiği üzere konu dışıdır. "
Bir kez cila aldı mı, neredeyse bir asır cila istemeden kalabilir. Çok serttir. Kılcal çatlak bulundurmaz. Asit ve baza karşı çok etkilidir. Üzerine bırakın limon sirke dökülmesini ortalama 6-8 cm kalınlığında ki bir granite karşı roket patlatsanız (rpg-7) zor kırarsınız. İyi montaj halinde bağlantı yerlerinden asla sökülmez, ayrılmaz, çatlama yapmaz. Mısır Piramitleri de binlerce yıl önce granit bloklardan yapılmıştır. Her granit söylendiği gibi radyasyon taşımaz. Yüzlerce granit cinsinden bildiğim kadarıyla sadece 4 çeşidinde dikkate alınacak seviyede radyasyon tespit edilmiştir. Zaten bu türlerde başka sanayi dallarında ve başka amaçlarla kullanıldığı için isteseniz de yapı işlerinde kullanmak için alamazsınız. Piyasada da bulamazsınız, ocaktan çıkmadan satılır."
Mermerin yaygın olarak kullanılmasında etkili olan faktörleri Hasman şu şekilde sıralıyor:
- Bazı cinsleri hariç genel olarak mermer granitten daha ucuzdur, yerli kaynaklarla temini daha kolaydır.
- Mermer granite oranla daha kolay işlenir. Sertliğinden dolayı granitin işlenmesi, şekillendirilmesi daha zordur. Bu sebeple özellikle mermere çok daha kolay işlenebilen oyma, gravür, kabartma, desenleme vs. gibi uygulamalar, granite çok zor yapılır. Sadece belirli sınırlar içerisinde üzerinde çalışılabilir.
- Mermer kaynakları ülkemizde granite göre daha erişilebilir coğrafi konumlardadır. Bu sebeple maliyeti daha düşüktür ve ayrıca daha çok bulunur. Yerli granitin ise çıkartma maliyetleri daha yüksektir. Bunun sebebi granit ülkemizde genellikle yüksek bölgelerden bulunur ve çıkartmak için teknolojik alt yapı gerektirir.
- Mermer birim ağırlık olarak granite göre daha hafiftir.
- Mermer kolay cila alır, ama özellikle dış mekânda cilası granite oranla çok daha çabuk aşınır.
Fakat ekliyor:
- Traverten onlarca yıl dayanır. (Ülkemizde ki mezar yapım taşlarının %30 -35’i travertendir.)
- Mermer yüzlerce yıl dayanır. (Osmanlı camilerinde çok kullanılmıştır.)
- Granit binlerce yıl dayanır. (Mısır piramitleri gibi.)
Havalimanında Mermer Kullanmak Hata mıydı?
Son olarak tekrar havalimanı ile ilgili tartışmaya değinen Hasman havalimanında mermer kullanarak astarın yüzünden pahalıya geleceğinin altını çiziyor: "İstanbul Havalimanı’nda granit yerine mermer kullanılması üzücü bir hadise. Dünya çapında bir projede, granit yerine mermer kullanılması, eşinize doğum günü hediyesi olarak altın yerine gümüş gerdanlık almak gibi bir şeydir. İlgililer mahalle baskısına boyun eğmek zorunda kalmışlar. Her sene o mermerlerin bakımı için milyonlarca lirayı gene yurtdışına yollayacağız.Çünkü mermer bakım ürünlerinin de maalesef iyisini biz değil, Batılılar yapıyor. Hatta yeri gelecek, bakım yapmak yerine yenisini takalım diyecekler. Siz de duyacak ve göreceksiniz.”"
Kaynak: Güntay Şimşek, HaberTürk Köşe Yazısı
